خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ و هنر: اولین فیلم سه‌بعدی سینمای ایران بیش از یک هفته است که در چندین سینمای تهران و یک سینمای مشهد روی پرده رفته است. "آقای الف" در سی و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر رونمایی شد و چندین نمایش نیز در این رویداد داشت. این فیلم که به لحاظ دستیابی جوانان ایرانی به این تکنیک اثر مهم و یک افتخار ملی محسوب می‌شود در جشنواره فجر با انتقادهایی همچون ضعف فیلمنامه روبهرو شد.
در نشستی با عوامل این فیلم شامل علی عطشانی کارگردان، بابک محقق طراح سه‌بعدی و شاهین نجومی بازیگر درباره مشکلات ساخت چنین فیلمی در سینمای ایران، شرایط و سختی‌های اکران محدود، تبلیغات و حمایت سازمان‌ها و نهادها، فیلمنامه و ساختار فیلم صحبت کردیم.
آنچه بیشتر در حرف‌های این افراد حایز اهمیت بود مشکلاتی بود که پیش‌روی ساخت نخستین فیلم سه بعدی ایران وجود داشت و اینکه چطور آنها با حرکتی جهادی سعی کرده‌اند این پروژه را راه‌اندازی کرده و به سرانجام برسانند. آنها نیز معتقدند اگر امکانات مالی بیشتری در اختیارشان بود قطعا از فیلمنامه بهتر و استوارتری بهره می‌بردند که البته آنگاه ساخت آن متن نیاز به وقت و حتی تکنولوژی پیشرفته‌تری نیز داشت.
با ما در این گفتگو همراه شوید.
* پیش‌بینی می‌شد که "آقای الف" به عنوان اولین فیلم سه‌بعدی سینمای ایران با استقبال خوبی روبهرو شود. دستیابی سینمای ایران به این تکنیک می‌تواند کنجاوی مخاطبان را به دنبال داشته باشد. از سوی دیگر مردم می‌توانند برای حمایت از یک حرکت ملی به تماشای "آقای الف" بنشینند.
عطشانی: این فیلم هم‌اکنون در سه سینمای تهران به صورت تک سانس روی پرده است که ساعت این سانس هم 22 است. به نوعی شاید بتوان گفت این بدترین شرایط برای اکران یک فیلم است. اما در همین تک‌سانس‌ها ما با استقبال خوبی روبهرو شده‌ایم.
از طرف دیگر هنوز تیزر و تبلیغات محیطی فیلم شروع نشده است و عملا مخاطبان با تبلیغات دهان به دهان برای دیدن "آقای الف" به سینما می‌آیند و یا مخاطبانی هستند که اخبار سینمای ایران را از طریق روزنامه‌ها و سایت‌ها دنبال می‌کنند.
البته به زودی پخش تبلیغات فیلم از تلویزیون و نصب بیلبوردها هم شروع می‌شود. من امیدوارم با آغاز این بخش از تبلیغات فیلم، ما با استقبال بیشتری روبهرو شویم اما خوشبختانه در همین چند روز اول با داشتن این امکانات محدود "آقای الف" بیش از 10 میلیون فروش داشته است و این یک اتفاق بسیار خوب است و من از این رقم بسیار راضی‌ام.
ضمن اینکه تا حدودی می‌پذیرم که بخشی از مخاطبان این فیلم به دلیل کنجکاوی درباره تکنیک سه بعدی و استفاده آن در یک فیلم بلند ایرانی به دیدن "آقای الف" می‌آیند. به هر حال امیدوارم با استقبال مردم، تعداد سالن‌های نمایش‌دهنده فیلم هم بیشتر شود.
* به نظر می‌رسد تعداد بیشتری سالن برای نمایش فیلم سه بعدی در تهران تجهیز شده‌اند.
عطشانی: به زودی 5 سینما در تهران به سالن‌های نمایش‌دهنده این فیلم افزوده خواهد شد. پردیس‌های ملت، زندگی، سمرقند و ...
*این سالن‌ها که عنوان کردید توسط فارابی برای نمایش سه بعدی تجهیز شده‌اند؟
عطشانی: تمامی تجهیزات این چند سالن که قرار است به فیلم اضافه شود توسط گروه طراحی سه‌بعدی فیلم تهیه شده‌اند. پروژکتورها و عینک‌ها کاملا شخصی خریداری شده‌اند اما طبق مذاکرات انجام شده و با دستور میرعلایی مدیر عامل بنیاد سینمایی فارابی پول این عینک‌ها به صورت وام در اختیار ما قرار خواهد گرفت.
* پس از اکران فیلم "آقای الف" این تجهیزات در اختیار شما خواهد بود؟
عطشانی: قرارست این تجهیزات که توسط تیم بابک محقق، طراح سه‌بعدی فیلم تهیه شده است از این پس برای فیلم‌های خارجی سه بعدی که در آینده اکران می‌شوند مورد استفاده قرار گیرد.
* در حال حاضر فضای کشور به دلیل نزدیکی به انتخابات ریاست‌جمهوری، سیاسی است و حتی فضای فرهنگی نیز سیاست‌زده است. فکر نمی‌کنید بهتر بود "آقای الف" در زمان دیگری روی پرده می‌رفت؟
عطشانی: قطعا این زمان خوبی برای اکران هیچ فیلمی نیست ولی با همکاری خوب شورای صنفی نمایش اکران "آقای الف" کفِ فروش ندارد و می‌تواند تا زمانی که مخاطب دارد به نمایش ادامه دهد. از این جهت فکر می‌کنم اکران فیلم تا پایان تابستان نیز ادامه داشته باشد.
*هزینه تجهیز سالن‌ها برای امکان نمایش فیلم سه‌بعدی چقدر شده است؟
محقق: بدون هزینه خرید عینک‌ها، برای هر سالن 50 میلیون تومان بودجه صرف می‌کنیم. ما برای این فیلم عینک‌های اکتیو وارد کردیم که کیفیت بسیار خوبی دارند و هر عینک 50 دلار هزینه در بر داشته است.
عطشانی: در حال حاضر عینک‌ها را وارد کردیم و در گمرگ است. همانطور که عنوان کردم قرار است هزینه آن به صورت وام در اختیار ما قرار بگیرد که هم اکنون کارهای اداری آن در حال انجام است.
محقق: البته این مبلغ به صورت کمک‌هزینه است و شامل تمام این مبلغ نمی‌شود. حتی شاید کمتر از 50 درصد از هزینه‌ای که ما برای خرید عینک‌ها صرف کردیم.
*با توجه به اینکه سینمای ایران نیاز دارد با تکنیک روز دنیا حرکت کند، قطعا استفاده از این تجهیزات هم یکی از همین به‌روز شدن‌ها محسوب می‌شود. فکر نمی‌کنید بهتر بود شما از مسئولان می خواستید تمام هزینه‌های اینچنینی را تامین کنند؟
محقق: فکر می‌کنم با شرایط موجود و نبود حمایت کافی از چنین فیلمی، همین مقدار کمک هزینه‌ای هم که برای ما در نظر گرفتند جای تشکر دارد.
عطشانی: من با نظر شما موافقم. باید یک متولی از سینمای سه بعدی و همچنین مجهز شدن سالن‌های سینما به تکنیک‌های روز داشته باشیم. ممکن است مسئولانی در سینما چنین دغدغه‌هایی داشته باشند اما متاسفانه بودجه‌ای برای این کارها در نظر گرفته نمی‌شود.
من شاید به مدیریت برخی از دوستان انتقادهایی داشته باشم اما در این روند بنیاد سینمایی فارابی تا جایی که می‌توانست و بودجه داشت از ما حمایت کرد.
محقق: پشتیبانی و تجهیز کردن سینماها در اختیار و حیطه مسئولیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی است. بنیاد فارابی به نوعی لطف می‌کند و خارج از محدوده اختیاراتش این وام را به ما می‌دهد.
* شما پیش از ساخت "آقای الف" می‌دانستید که اثری متفاوت از جریان معمول سینمای ایران می‌سازید که اتفاقا نیاز به سخت‌افزارهای خاص خود دارد. بهتر نبود از همان ابتدای تولید با نهادهای ذیربط وارد مذاکره می‌شدید تا سینماها از قبل به سیستم نمایش سه بعدی مجهز می‌شدند؟
عطشانی: اگر قرار بود من قبل از تولید تکلیفم را با این ساز و کار و ساختار مدیریتی درباره اکران فیلم روشن کنم که "آقای الف" اصلا ساخته نمی‌شد. آقای محقق 5 سال است آمادگی خود را برای ساخت فیلم سه بعدی اعلام کرده اما هیچ شخصی ریسک ساختن آن را نپذیرفت اما حالا که نتیجه کار مشخص شده است همه پیشنهاد کار دارند.
من از ابتدا می‌دانستم که ممکن است در زمان اکران با مشکلات اینچنینی روبهرو شوم حتی خیلی از دوستان من را از ساخت چنین فیلمی برحذر می‌داشتند اما من صبر کردم تا نتیجه مشخص شود. حالا که همه می‌دانند ما چه شرایط سختی را پشت سر گذاشته‌ایم اما باز با بی‌مهری برخورد می‌کنند.
محقق: زمانی که ساخت این فیلم آغاز شد، فقط دو سالن آزادی و ایوان شمس امکان نمایش سه بعدی را داشتند ولی به تازگی دو سالن سینما یکی در مشهد و دیگری فرهنگ در تهران به چرخه اکران چنین فیلمی اضافه شده است.
* تاکید می‌کنید که شرایط را می‌دانستید و با علم به این مشکلات اقدام به تولید کردید. فکر نکردید این همه تلاش ممکن است به دلیل نبود شرایط خوب اکران، اصلا دیده نشود؟
محقق: به هر حال نمی‌گذاریم اتفاق بدی برای "آقای الف" بیفتد چراکه حتی با سرمایه شخصی دنبال تجهیز کردن و فراهم شدن شرایط اکران "آقای الف" هستیم. من به شخصه اجازه نمی‌دهم این فیلم و حتی آثار بعدی سه بعدی سینمای ایران در اکران دیده نشوند.
* سال 92 شروع خوبی برای سینمای ایران بود و دو فیلم با تکنیک جدید روی پرده رفتند؛ انیمیشن "تهران 1500" و "آقای الف". این دو اثر ورای نقاط ضعف و قوت سینمایی‌شان، دو افتخار ملی محسوب می‌شوند. اکران موفق "تهران 1500" به این دلیل بود که از ظرفیت‌های مردمی به خوبی استفاده کرد. شما برای فعال کردن پتانسیل‌های مردمی چه کرده‌اید؟
عطشانی: جا دارد از مهندس ضرغامی رئیس سازمان صدا و سیما تشکر کنم چراکه از پخش تیزرهای فیلم حمایت کرد. اما در شهرداری پس از نامه‌نگاری‌های متعدد از این سازمان خواستیم که تعدادی از بیلبوردهای شهرداری را برای تبلیغ محیطی در اختیار ما بگذارند اما متاسفانه شورای کارشناسی که برای این منظور در شهرداری تشکیل شد، درخواست ما را رد کرد. اما هم اکنون به دنبال تهیه این بیلبوردها با هزینه شخصی هستیم. حتی تبلیغاتی که در مترو انجام دادیم هم با هزینه شخصی بوده است.
* اگر تبلیغات فیلم با هزینه شخصی در فضاهای زیرمجموعه شهرداری میسر است پس با خود فیلم مشکل ندارند.
عطشانی: متاسفانه این گونه ارگان‌ها با فیلم‌ها سلیقه‌ای برخورد می‌کنند.
* یکی از نقاط ضعف "آقای الف" فیلمنامه است. در صورتی که شما می‌توانستید با یک فیلمنامه بهتر نخستین فیلم سه بعدی ایران را بهتر رقم بزنید. چه موانعی باعث شد فیلمنامه بهتری را انتخاب نکنید؟
عطشانی: من هم قطعا مثل خیلی از مخاطبان و حتی منتقدان به موضوع فیلمنامه فکر کردم اما اگر سراغ فیلمنامه دیگری می‌رفتم که پروداکشن بیشتری داشت، "آقای الف" ساخته نمی‌شد.
همیشه قدم اول به عقیده من نباید خیلی بلند باشد. قبول کنیم که ساخت چنین فیلمی کار بسیار سختی بود. شاید باورتان نشود اما شنیده بودم که خیلی‌ها دوست داشتند این پروژه به سرانجام نرسد.
حدود یک سال پیش‌تولید و تحقیقات اولیه فیلم طول کشید. در کنار آن هزینه ساخت فیلم را هم باید در نظر می‌گرفتیم. در تمام این شرایط من باید فیلمنامه ای را انتخاب می کردم که در مرحله اول مطمئن باشم به سرانجام می رسد. فیلمنامه‌ای که من انتخاب کردم به لحاظ موضوع و تم اولیه خیلی بهتر از این نسخه فعلی است. ما دو راه پیش‌رو داشتیم. اول اینکه هزینه زیادی صرف می‌کردیم و از تروکاژ بهره می‌بردیم یا اینکه کار را رئال می‌گرفتیم.
من همان روز اول به آقای محقق گفتم چون بودجه پروژه‌های فاخر را نداریم، بهتر است فیلم را رئال کار کنیم. اتفاقا ساختن یک فیلم رئال به صورت سه بعدی کار بسیار سختی است. ما می توانستیم این فیلم را سر میز مونتاژ سه بعدی کنیم که کار آسان‌تری بود.
اتفاقا من فیلمنامه اولیه که استوارتر بود به طراح سه بعدی ارائه کردم اما وی معتقد بود برای اینکه فیلم تبدیل به سه بعدی شود باید فیلمنامه را بازنویسی کنیم. من و امیرعلی محسنین نویسنده فیلمنامه چندبار متن را بازنویسی کردیم. وی در مسیر این بازنویسی تاکید کرد که باید برخی سکانس‌ها را حذف کنیم زیرا اصلا امکان گرفتن آنها نبود.
ما یک سری خرده داستان به تم اصلی "آقای الف" اضافه کردیم که به زعم برخی دوستان باعث شده است فیلم به لحاظ فیلمنامه آشفته به نظر برسد. در صورتی که ما برای اینکه برخی صحنه‌ها را حذف کرده بودیم مجبور بودیم یک سری از این داستان‌ها به تم اصلی اضافه کنیم. به طور نمونه مهدی مقدم را به عنوان یک خواننده به قصه اضافه کردیم. ما باید این تغییرات را بر اساس تکنیک فیلم انجام می‌دادیم.
* آقای محقق شما پیشنهادهایی درباره فیلمنامه داشتید که مسایل مالی و تکنیکی مانع تحقق آن شد؟
محقق: بله. خیلی از پیشنهادهای من به دلیل بودجه کمی که در اختیار داشتیم امکان پرداخت نیافت. شاید فیلمنامه "آقای الف" خیلی برای ساخت یک فیلم سه بعدی مناسب نبود اما ما با ساخت این فیلم ثابت کردیم که یک کار رئال معمولی امکان سه بعدی شدن، دارد.
به هر حال به عنوان یک کار اول ما باید خیلی موارد را رعایت می کردیم تا امکان حرکت در این سینما پیدا می‌شد. ما می توانستیم تصویر بازیگر را تا جلوی صورت مخاطب جلو بکشیم اما این کار را انجام ندادیم. ما می‌خواستیم این فیلم حتما ساخته شود و لازم بود که از ریسک‌هایی که مانع ساخت و نمایش فیلم می‌شد بپرهیزیم.
* آیا هر فیلمنامه‌ای امکان سه بعدی شدن دارد؟
محقق: بله. ولی فیلمنامه‌های اکشن این امکان را بهتر فراهم می‌کنند. فیلمنامه هایی که به لحاظ موضوعی می‌توانند در مخاطب هیجان ایجاد کنند نیز برای این تکنیک بهتر هستند.
* گویا فیلم برای اکران تغییراتی کرده است و نسخه به نمایش در آمده با نسخه جشنواره فجر تفاوت دارد.
عطشانی: بله. فیلم کوتاه شده است. من بیشتر همین حفره‌هایی که درباره آن صحبت شده بود با کمک آقای محقق از فیلم حذف کردم. این واکنش جشنواره‌ای به من خیلی کمک کرد. من همه نکاتی که منتقدان و اهالی رسانه می‌گفتند یادداشت می‌کردم تا بعدا درباره آنها فکر کنم.
* شما در این چند روز فیلم را در سینما و کنار مردم هم دیده‌اید؟
عطشانی: بله. خوشبختانه مخاطب امروز سینما در جریان تمام تکنیک‌ها و اطلاعات روز دنیا قرار دارد. مخاطبی که ساعت 22 برای دیدن یک فیلم به سینما می‌آید قطعا می خواهد بداند در ایران این تکنیک جدید به کجا رسیده است. خوشبختانه با تغییراتی که روی فیلم اعمال شده، "آقای الف" با استقبال خوبی روبهرو است.
* آقای محقق شما به عنوان طراح سه بعدی سال‌ها است در این حرفه فعالیت می کنید. آیا فکر می کنید "آقای الف" به عنوان اولین نمونه، نتیجه راضی‌کننده‌ای برایتان به همراه داشته است؟
محقق: من خیلی خوشحالم که این فیلم به سرانجام رسید. "آقای الف" با کمترین هزینه، با سرمایه‌گذاری شخصی و بی‌منت ساخته شد. ما نشان دادیم همانطور که پیش از این هم اعلام کردیم، توانایی ساخت فیلم سه بعدی را داریم.
ساخت "آقای الف" می‌تواند مسیر تولید چنین فیلم‌هایی را برای سینمای ایران باز کند تا تهیه‌کنندگان و کارگردانان دیگر برای ساخت اینچنین فیلم‌هایی ترغیب شوند. دنیا در حال حاضر تشنه سینمای سه بعدی است. یکی از راه‌هایی که می‌توان سینمای ایران را در این شرایط به دنیا معرفی کرد، همین آثار سه بعدی است.
* با وجود شرایطی که در اکران به آن اشاره شد، فکر می کنید چقدر ساخت چنین فیلم‌هایی ادامه پیدا می‌کند؟ آیا مخاطب ایرانی با شرایط اقتصادی فعلی و گرانی بلیت آثار سه بعدی تشنه دیدن چنین فیلم‌هایی هست؟
محقق: با شرایط اقتصادی امروز، فیلم و سینما در سبد کالای مردم جایی ندارد ولی جدای از این موضوع افرادی هستند که همیشه جریان سینمای ایران را دنبال می‌کنند پس مخاطب خود را خواهد داشت.
البته در این شرایط باید به تکنیک سه بعدی توجه بیشتری شود. ما توقع حمایت بیشتری داشتیم اما هیچ‌کس جلو نیامد. فکر می‌کنم شرایط فعلی جامعه به علت نزدیکی به انتخابات، سیاسی است و بیشتر مدیران هم به این موضوع توجه دارند. شاید اگر "آقای الف" سال گذشته ساخته می‌شد بیشتر مورد استقبال مسئولان قرار می‌گرفت.
*شما در حال حاضر با پیشنهاد ساخت فیلم سه بعدی دیگری روبهرو شده‌اید؟
محقق: بله. من چندین پیشنهاد داشته‌ام. فکر می‌کنم خیلی‌ها راغب شده‌اند به این حوزه ورود پیدا کنند. هر دو هفته یکبار من با یک فیلمنامه جدید روبهرو می‌شوم. من به ادامه این روند در سینمای ایران با تمام مشکلاتی که وجود دارد، امیدوارم.
* آقای نجومی شما به عنوان اولین حضورتان در سینما، فیلم "آقای الف" را انتخاب کردید. فکر نمی کنید بهتر بود با فیلم دیگری در سینما ورود پیدا می کردید چراکه در این فیلم قطعا تکنیک حرف اول را می زند و ممکن است حضور بازیگران کمتر مورد توجه قرار گیرد.
نجومی: برعکس. به عقیده من برای معرفی یک بازیگر بهترین انتخاب فیلم سه‌بعدی است چراکه این تکنیک به بهتر دیده شدن بازیگر کمک می‌کند. شمن اینکه "آقای الف" یک پروژه مهم محسوب می‌شود و من خیلی خوشحال هستم که در چنین فیلمی و در کنار این عوامل حضور داشتم. "آقای الف" نخستین فیلم سه بعدی سینمای ایران است که در تاریخ این هنر در کشورمان ثبت می‌شود.
به دلیل حضور در همین فیلم در حال حاضر چند پیشنهاد دارم و در حال مذاکره هستم.
* از زمانی که "آواتار" به عنوان اولین فیلم سه بعدی جهان ساخته و اکران شد تا وقتی که "آقای الف" در ایران به نمایش در آمد زمان زیادی نگذشته است و هنوز هم خیلی از کشورها چنین تکنولوژی‌ای را ندارند. ما در حال حاضر در سینمای ایران در تکنیک سه بعدی چقدر با سینمای دنیا به لحاظ استاندارد فاصله داریم؟
محقق: ما هیچ فاصله‌ای با استانداردهای روز دنیا نداریم. کمپانی آی مکس فعال‌ترین کمپانی در حوزه سه بعدی است که تا چندی پیش هم انحصار تکنولوژی سه بعدی را داشت ولی شیوه‌ای که ما در حال حاضر استفاده می‌کنیم تفاوتی با آنها ندارد.
نظر شما